Vertalen zonder geluid

Een prototype vertaalmachine vertaalt je woorden, zonder dat je zelf hardop hoeft te spreken.
Science fiction? Stel: je spreekt in je eigen taal, maar je gesprekspartner hoort jou in zijn/haar eigen taal. Een soort Babelfish uit The Hitchhikers Guide dus. Niet een echte gadget maar wel een interessante technologische ontwikkeling.

Een nieuwe uitvinding op het gebied van taal, een van de technisch moeilijkste gebieden voor computers, moet een futoristische vertaalmachine opleveren. In plaats van de huidige vertaalmethoden met een tolk of - al dan niet vertraagde - machine-vertaling, werken de prototypes anders. Bovenal valt op dat de vertaalmethode niet uitgaat van een akoestisch signaal, met andere woorden: je hoeft niet hardop te praten.


Stemherkenning
Een 'tradiotioneel' vertaalapparaat werkt via stemherkenning, waarna een computer de herkende tekst vertaalt en via een gesynthetiseerde stem (lees: computer-stem) de vertaling ten gehore brengt. Zo zit je dus na elke zin te wachten tot de vertaling weer 'bij' is. Een normaal gesprek is op die manier niet te voeren.

Elektrodes
De nieuwe methode om gesproken tekst te vertalen, werken via elektroden. Deze pikken bewegingen van gezicht en nek op en voeren die gegevens aan een computer. De gebruiker hoeft alleen de woorden te articuleren ('lippen bewegen', doen alsof ze praten), zodat de elektroden de bewegingen kunnen registreren. Deze techniek staat bekend als 'subvocalisation'. De computer vertaalt de waargenomen bewegingen direct (real time naar gesproken tekst.

Prototype
De ontwikkelaars van de universiteit van Carnegie Mellon hebben momenteel twee prototypes klaar. De een vertaalt Chinees naar Engels, de ander Engels naar Duits of Spaans. Dat het prototypes betreft, blijkt uit het huidige vocabulaire: 100 tot 200 woorden worden met ongeveer 80% succes herkend en vertaald. Wanneer een groter vocabulaire wordt gebruikt, daalt de trefzekerheid snel. Volgens de onderzoekers is het systeem het best te vergelijken met een 'nagesynchroniseerde televisie-uitzending'.